تضمینات برای افغانستان و پاکستان
/1.5.2013
الکسی
فینینکو، عضو ارشد انستیتوت امنیت بین المللی اکادمی علوم روسیه.
نظر نویسنده مقاله ممکن است مغایر با موضع سایت "افغانستان.رو" باشد.
جروبحث های بهاری راجع به خروج نیروهای ناتو از افغانستان تشدید گردیده اند. بتاریخ 19 مارچ شورای امنیت سازمان ملل متحد اعتبارنامه حضور ماموریت صلح نیروهای ناتو را در افغانستان برای یک سال دیگر تمدید نمود. ولی اندرس فوگ راسموسن سرمنشی این سازمان قبلاً اعلام داشته بود که فیصله نهایی راجع به ماموریت اینده پیمان در ماه های اینده نزدیک اتخاذ خواهد شد. صحبت در این صورت فقط راجع به «ماموریت تعلیمی» مطرح بحث می باشد که وظیفه ان کمک در امر تعلیم نیروهای امنیتی افغان خواهد بود. در همان روز در رسانه ها معلومات در این باره منتشر گردید که ناتو حضور الی 12 هزار نظامی خود را بعد از سال 2014 در افغانستان پلان نموده است.
فیصله راجع به خروج قطعات اساسی ناتو از افغانستان در گردهمایی لیسبون بتاریخ 20 نوامبر سال 2010 اتخاذ شده بود. تا چندی قبل وضع نامعین به ارتباط مقیاس و وظایف ماموریت اینده ناتو باقی مانده بود. اما اکنون وضع روشن شده است. 8 – 12 هزار نظامی توانایی انجام عملیات بزرگ جبهه یی را ندارد. وظیفه انها، ظاهراً، بر مسایل (1) حفاظت حکومت کابل و (2) مشخص ساختن حضور سمبولیک ناتو در منطقه ( « نمایش بیرق»، اگر از اصطلاح قرن 19 را استفاده کرد) متمرکز خواهند بود. چنین گروه محدود را در صورت بروز وضع بحران نظامی – سیاسی میتوان به اسانی از کشور انتقال داد. خطر انکشاف اوضاع به اساس «سناریوی سال 1989»، زمانیکه خروج نیروهای اتحاد شوروی به تشدید دشمنی های قومی، فعال شدن فعالیت های مجاهدین و به سقوط حکومت نجیب الله منجر شد، بوجود می اید.
به این ترتیب، طرح سیستم تضمینات نظامی – سیاسی به افغانستان به مساله کلیدی سیاست منظقوی مبدل میگردد. تا به حال تمام وظایف برای تامین امنیت را در این کشور نیروهای حافظ صلح ناتو بردوش داشتند. حالا تضمین ثبات در افغانستان فقط به کمک جلب کشورهای دیگر – کشورهای اسیای مرکزی، پاکستان، روسیه، چین و یا هند که دستگاه دیپلوماسی امریکا طی چهار سال اخیر تلاش می ورزد انها را به منازعه در افغانستان درگیر سازد، امکان پذیر است.
وضع را موجودیت سلاح ذروی در پاکستان پیچیده تر می سازد. تا به حال در رسانه های بیطرف معلومات راجع به مطمین بودن حفاظت تاسیسات ذروی پاکستان وجود ندارند. خصوصیت توافقات امریکا – پاکستان به ارتباط شرکت امریکا در حفاظت پوتنسیال ذروی پاکستان نیز معلوم نیست. بصورت موثق معلوم است که فقط موافقت نامه استانبول ناتو با پاکستان راجع به توسعه مشارکت بین اسلام اباد و ناتو وجود دارد که در تاریخ 29 جون سال 2004 امضا شده است. واشنگتن به اسلام اباد موقف « متحد کلیدی خارج از ناتو» (major non-NATO ally) داده است. اما موافقت نامه سال 2004 شرکت پیمان را در تامین ثبات داخلی در پاکستان تضمین نمی کند. «مساله افغانستان» به چهار علت اتی بصورت گسست ناپذیر به پاکستان مربوط می باشد:
- عدم شناسایی «خط دیورند» سال 1893 از طرف هیچکدام از حکومت های افغانستان به مثابه سرحد افغانستان – پاکستان؛
- فعالیت های طالبان افغان در خاک وزیرستان پاکستان؛
- تشریک مساعی نیروهای حافظ صلح ناتو مستقر در افغانستان با مربیون نظامی امریکایی در پاکستان؛
- انجام عملیات نیروهای ناتو در مناطق سرحدی افغانستان و پاکستان.
چنین وضع موضوع موافقت نامه فرضی راجع به امنیت اطراف افغانستان را وسیعتر می سازد. صحبت بر سر دادن تضمینات در ناحیه وسیع منازعه مطرح بحث می باشد که افغانستان و پاکستان ( افپاک) را احتوا میکند. بصورت نظری در اینجا چند گزینه ممکن می باشد.
گزینه اول – موافقت نامه سه جانبه بین افغانستان، پاکستان و امریکا / ناتو می باشد. قبلاً در تاریخ 27 سپتمبر سال 2006 گردهمایی سه جانبه روسای جمهوری جورج بوش، حامد کرزی و پرویز مشرف صورت گرفته بود. موضوع همکاری متقابل طرفها در مبارزه با تروریزم یکی از بند های مهم اجندای ملاقات بود. رئیس جمهور جورج بوش راجع به ضرورت ایجاد ایتلاف سه جانبه امریکا، افغانستان و پاکستان اظهار نظر نمود. ولی رئیس جمهور حامد کرزی با وجود مطالبه قصر سفید، از به رسمیت شناختن «خط دیورند» سال 1893 به مثابه اساس سرحد افغانستان - پاکستان امتناع ورزید.
گزینه دومی – موافقت نامه راجع به همکاری متقابل بین ناتو و سازمان قرارداد امنیت دسته جمعی می باشد. قبلاً در تاریخ 18 جولای سال 2004 رهبران کشورهای عضو سازمان قرارداد امنیت دسته جمعی پلان همکاری با پیمان اتلانتیک شمالی در باره مساله افغانستان را تصویب نمود. در ماه جولای سال 2004 نیکولای باردیوژا سرمنشی سازمان قرارداد امنیت دسته جمعی طی پیام از یاپ دی هوپ سخیفیر سرمنشی ناتو در مورد توسعه همکاری از طریق سازمان همکاری شانگهای و سازمان قرارداد امنیت دسته جمعی دعوت بعمل اورد. طرح کاملتر همکاری دو سازمان در تاریخ 16 فبروری سال 2009 از طرف سرگی لاوروف وزیر خارجه روسیه ارایه شد. در سند اشاره شده بود که ناتو و سازمان قرارداد امنیت دسته جمعی میتوانند در مبارزه با قاچاق مواد مخدر و مساله ثبات در افغانستان باهم همکاری نمایند. ولی در ناتو تا به حال در سطح رسمی سازمان قرارداد امنیت دسته جمعی را به رسمیت نمی شناسند.
موافقت نامه روسیه – افغانستان راجع به همکاری تجارتی – اقتصادی که در تاریخ 20 جنوری سال 2011 امضا شده، میتواند به تحرک در این استقامت مبدل گردد. این سند همکاری متقابل بین مسکو و کابل را در عرصه مقابله با قاچاق مواد مخدر پیشبینی میکند. بصورت فرضی بر پایه قرارداد سال 2011 میتوانست موافقت نامه روسیه/ سازمان قرارداد امنیت دسته جمعی و ناتو راجع به تضمینات امنیتی افغانستان از طریق میکانیزم مبارزه با مواد مخدر بوجود اید. ولی در بروکسل فعالیت روسیه به مثابه تلاش ورود روسیه به «ساحه نفوذ» پیمان اتلانتیک شمالی تلقی شد. در رسانه های امریکایی ان را با قرارداد شوروی – افغانستان راجع به کمک متقابل در سال 1978 مقایسه نمودند.
گزینه سومی – ایجاد گروه "چهارگانه" می باشد. زیربنای این گروه در جریان ملاقات روسای جمهوری روسیه، افغانستان، پاکستان و تاجکستان بتاریخ 30 جولای سال 2009 گذاشته شد. شرکت کنندگان ملاقات مورخ 29 سپتمبر سال 2011 در پایتخت تاجکستان مسوده اعلامیه مشترک راجع به حل اوضاع اطراف افغانستان را مورد توافق قرار دادند. ولی ملاقات مجوزه مورخ 3 – 5 اکتوبر سال 2012 رهبران "چهارگانه" در اسلام اباد صورت نگرفت. دورنمای "چهارگانه" ناروشن باقی مانده است.
لغو مذاکرات اسلام اباد در برابر "چهارگانه" مساله پیچیده – همگرایی هند – را قرار داد. اداره بارک اوباما بر ضرورت توسعه چارچوب شرکت دهلی در مساله افغانستان تاکید میکند. ولی پاکستان از امکان تحکیم مواضع منطقوی هند جلوگیری میکند. موضعگیری اسلام اباد بعد از تشدید منازعه در کشمیر در جنوری سال 2013 شدیدتر شد. مساله شرکت هند در چارچوب "چهارگانه" مورد حمایت جمهوری مردم چین نیز قرار نمی گیرد.
ادامه مذاکرات در باره تضمینات برای افغانستان و پاکستان ( افپاک) در چارچوب ابتکار امنیتی اروپا – اتلانتیک (EASI) نیز دیده میشود. در حال حاضر این ابتکار بر مسایل همکاری های متقابل روسیه و ناتو در اروپا متمرکز است. ایجاد مجموعه جدید مذاکرات در باره افغانستان، شاید، امکان هماهنگی مواضع طرفین در مورد مساله «افپاک» را فراهم سازد. مقطع زمانی نهایت محدود است. زیرا دورنمای فلج شدن منطقه، نسبت به انچه که دو – سه سال قبل وجود داشت، هرچه بیشتر محتمل به نظر میرسد.
نظر نویسنده مقاله ممکن است مغایر با موضع سایت "افغانستان.رو" باشد.
جروبحث های بهاری راجع به خروج نیروهای ناتو از افغانستان تشدید گردیده اند. بتاریخ 19 مارچ شورای امنیت سازمان ملل متحد اعتبارنامه حضور ماموریت صلح نیروهای ناتو را در افغانستان برای یک سال دیگر تمدید نمود. ولی اندرس فوگ راسموسن سرمنشی این سازمان قبلاً اعلام داشته بود که فیصله نهایی راجع به ماموریت اینده پیمان در ماه های اینده نزدیک اتخاذ خواهد شد. صحبت در این صورت فقط راجع به «ماموریت تعلیمی» مطرح بحث می باشد که وظیفه ان کمک در امر تعلیم نیروهای امنیتی افغان خواهد بود. در همان روز در رسانه ها معلومات در این باره منتشر گردید که ناتو حضور الی 12 هزار نظامی خود را بعد از سال 2014 در افغانستان پلان نموده است.
فیصله راجع به خروج قطعات اساسی ناتو از افغانستان در گردهمایی لیسبون بتاریخ 20 نوامبر سال 2010 اتخاذ شده بود. تا چندی قبل وضع نامعین به ارتباط مقیاس و وظایف ماموریت اینده ناتو باقی مانده بود. اما اکنون وضع روشن شده است. 8 – 12 هزار نظامی توانایی انجام عملیات بزرگ جبهه یی را ندارد. وظیفه انها، ظاهراً، بر مسایل (1) حفاظت حکومت کابل و (2) مشخص ساختن حضور سمبولیک ناتو در منطقه ( « نمایش بیرق»، اگر از اصطلاح قرن 19 را استفاده کرد) متمرکز خواهند بود. چنین گروه محدود را در صورت بروز وضع بحران نظامی – سیاسی میتوان به اسانی از کشور انتقال داد. خطر انکشاف اوضاع به اساس «سناریوی سال 1989»، زمانیکه خروج نیروهای اتحاد شوروی به تشدید دشمنی های قومی، فعال شدن فعالیت های مجاهدین و به سقوط حکومت نجیب الله منجر شد، بوجود می اید.
به این ترتیب، طرح سیستم تضمینات نظامی – سیاسی به افغانستان به مساله کلیدی سیاست منظقوی مبدل میگردد. تا به حال تمام وظایف برای تامین امنیت را در این کشور نیروهای حافظ صلح ناتو بردوش داشتند. حالا تضمین ثبات در افغانستان فقط به کمک جلب کشورهای دیگر – کشورهای اسیای مرکزی، پاکستان، روسیه، چین و یا هند که دستگاه دیپلوماسی امریکا طی چهار سال اخیر تلاش می ورزد انها را به منازعه در افغانستان درگیر سازد، امکان پذیر است.
وضع را موجودیت سلاح ذروی در پاکستان پیچیده تر می سازد. تا به حال در رسانه های بیطرف معلومات راجع به مطمین بودن حفاظت تاسیسات ذروی پاکستان وجود ندارند. خصوصیت توافقات امریکا – پاکستان به ارتباط شرکت امریکا در حفاظت پوتنسیال ذروی پاکستان نیز معلوم نیست. بصورت موثق معلوم است که فقط موافقت نامه استانبول ناتو با پاکستان راجع به توسعه مشارکت بین اسلام اباد و ناتو وجود دارد که در تاریخ 29 جون سال 2004 امضا شده است. واشنگتن به اسلام اباد موقف « متحد کلیدی خارج از ناتو» (major non-NATO ally) داده است. اما موافقت نامه سال 2004 شرکت پیمان را در تامین ثبات داخلی در پاکستان تضمین نمی کند. «مساله افغانستان» به چهار علت اتی بصورت گسست ناپذیر به پاکستان مربوط می باشد:
- عدم شناسایی «خط دیورند» سال 1893 از طرف هیچکدام از حکومت های افغانستان به مثابه سرحد افغانستان – پاکستان؛
- فعالیت های طالبان افغان در خاک وزیرستان پاکستان؛
- تشریک مساعی نیروهای حافظ صلح ناتو مستقر در افغانستان با مربیون نظامی امریکایی در پاکستان؛
- انجام عملیات نیروهای ناتو در مناطق سرحدی افغانستان و پاکستان.
چنین وضع موضوع موافقت نامه فرضی راجع به امنیت اطراف افغانستان را وسیعتر می سازد. صحبت بر سر دادن تضمینات در ناحیه وسیع منازعه مطرح بحث می باشد که افغانستان و پاکستان ( افپاک) را احتوا میکند. بصورت نظری در اینجا چند گزینه ممکن می باشد.
گزینه اول – موافقت نامه سه جانبه بین افغانستان، پاکستان و امریکا / ناتو می باشد. قبلاً در تاریخ 27 سپتمبر سال 2006 گردهمایی سه جانبه روسای جمهوری جورج بوش، حامد کرزی و پرویز مشرف صورت گرفته بود. موضوع همکاری متقابل طرفها در مبارزه با تروریزم یکی از بند های مهم اجندای ملاقات بود. رئیس جمهور جورج بوش راجع به ضرورت ایجاد ایتلاف سه جانبه امریکا، افغانستان و پاکستان اظهار نظر نمود. ولی رئیس جمهور حامد کرزی با وجود مطالبه قصر سفید، از به رسمیت شناختن «خط دیورند» سال 1893 به مثابه اساس سرحد افغانستان - پاکستان امتناع ورزید.
گزینه دومی – موافقت نامه راجع به همکاری متقابل بین ناتو و سازمان قرارداد امنیت دسته جمعی می باشد. قبلاً در تاریخ 18 جولای سال 2004 رهبران کشورهای عضو سازمان قرارداد امنیت دسته جمعی پلان همکاری با پیمان اتلانتیک شمالی در باره مساله افغانستان را تصویب نمود. در ماه جولای سال 2004 نیکولای باردیوژا سرمنشی سازمان قرارداد امنیت دسته جمعی طی پیام از یاپ دی هوپ سخیفیر سرمنشی ناتو در مورد توسعه همکاری از طریق سازمان همکاری شانگهای و سازمان قرارداد امنیت دسته جمعی دعوت بعمل اورد. طرح کاملتر همکاری دو سازمان در تاریخ 16 فبروری سال 2009 از طرف سرگی لاوروف وزیر خارجه روسیه ارایه شد. در سند اشاره شده بود که ناتو و سازمان قرارداد امنیت دسته جمعی میتوانند در مبارزه با قاچاق مواد مخدر و مساله ثبات در افغانستان باهم همکاری نمایند. ولی در ناتو تا به حال در سطح رسمی سازمان قرارداد امنیت دسته جمعی را به رسمیت نمی شناسند.
موافقت نامه روسیه – افغانستان راجع به همکاری تجارتی – اقتصادی که در تاریخ 20 جنوری سال 2011 امضا شده، میتواند به تحرک در این استقامت مبدل گردد. این سند همکاری متقابل بین مسکو و کابل را در عرصه مقابله با قاچاق مواد مخدر پیشبینی میکند. بصورت فرضی بر پایه قرارداد سال 2011 میتوانست موافقت نامه روسیه/ سازمان قرارداد امنیت دسته جمعی و ناتو راجع به تضمینات امنیتی افغانستان از طریق میکانیزم مبارزه با مواد مخدر بوجود اید. ولی در بروکسل فعالیت روسیه به مثابه تلاش ورود روسیه به «ساحه نفوذ» پیمان اتلانتیک شمالی تلقی شد. در رسانه های امریکایی ان را با قرارداد شوروی – افغانستان راجع به کمک متقابل در سال 1978 مقایسه نمودند.
گزینه سومی – ایجاد گروه "چهارگانه" می باشد. زیربنای این گروه در جریان ملاقات روسای جمهوری روسیه، افغانستان، پاکستان و تاجکستان بتاریخ 30 جولای سال 2009 گذاشته شد. شرکت کنندگان ملاقات مورخ 29 سپتمبر سال 2011 در پایتخت تاجکستان مسوده اعلامیه مشترک راجع به حل اوضاع اطراف افغانستان را مورد توافق قرار دادند. ولی ملاقات مجوزه مورخ 3 – 5 اکتوبر سال 2012 رهبران "چهارگانه" در اسلام اباد صورت نگرفت. دورنمای "چهارگانه" ناروشن باقی مانده است.
لغو مذاکرات اسلام اباد در برابر "چهارگانه" مساله پیچیده – همگرایی هند – را قرار داد. اداره بارک اوباما بر ضرورت توسعه چارچوب شرکت دهلی در مساله افغانستان تاکید میکند. ولی پاکستان از امکان تحکیم مواضع منطقوی هند جلوگیری میکند. موضعگیری اسلام اباد بعد از تشدید منازعه در کشمیر در جنوری سال 2013 شدیدتر شد. مساله شرکت هند در چارچوب "چهارگانه" مورد حمایت جمهوری مردم چین نیز قرار نمی گیرد.
ادامه مذاکرات در باره تضمینات برای افغانستان و پاکستان ( افپاک) در چارچوب ابتکار امنیتی اروپا – اتلانتیک (EASI) نیز دیده میشود. در حال حاضر این ابتکار بر مسایل همکاری های متقابل روسیه و ناتو در اروپا متمرکز است. ایجاد مجموعه جدید مذاکرات در باره افغانستان، شاید، امکان هماهنگی مواضع طرفین در مورد مساله «افپاک» را فراهم سازد. مقطع زمانی نهایت محدود است. زیرا دورنمای فلج شدن منطقه، نسبت به انچه که دو – سه سال قبل وجود داشت، هرچه بیشتر محتمل به نظر میرسد.
فارسی.ر
|
No comments:
Post a Comment