آیا ترکیه نگران از حمله احتمالی سوریه است؟

دولت ترکیه که به ویژه در دو سال اخیر اصل اساسی سیاست خارجی خود یعنی "به صفر رساندن مشکلات با همسایگان" را به کناری نهاده، در اقدامی تحریک برانگیز در نیمه های ماه نوامبر از اعضای ناتو خواست تا برای مقابله با آنچه که "احتمال حمله موشکی و شیمیایی سوریه" خواند با استقرار موشک های ضد هوایی پتریوت در این کشور موافقت کنند.

آیا ترکیه نگران از حمله احتمالی سوریه است؟

14:04 | 1391 / 09 / 20

سرگی ایوانوف" ویژه خبرگزاری «ریا نووست» 

وزرای امور خارجه 28 کشور عضو پیمان آتلانتیک شمالی - ناتو روز سه شنبه چهارم دسامبر (14 آذر) با درخواست آنکارا برای استقرار موشک های پتریوت در مرز این کشور با سوریه موافقت کردند تا سوء ظن سایر کشورهای همسایه ترکیه نسبت به سیاست های دولت "رجب طیب اردوغان" افزایش پیدا کند.

این درخواست در حالی صورت گرفت که در طول 20 ماه گذشته و آغاز بحران داخلی سوریه، ترکیه همواره خواستار کناره گیری "بشار اسد" رییس جمهوری عربی سوریه از قدرت شده و به مخالفان مسلح آن کمک های مادی، نظامی و معنوی رسانده است. در یک نوبت نیز ارتش سوریه یک فروند جنگنده F-4 ترکیه را بر فراز حریم هوایی خود مورد هدف قرار داد.

آنکارا در حالی خود را نگران از حملات نظامی ارتش سوریه با استفاده از بمب های شیمیایی نشان می دهد که استقرار سیستم پتریوت تردیدهای جدی برای روسیه و ایران نسبت به اهداف احتمالی دیگر این تصمیم به وجود آورده است.

ناتو هدف از تاسیس پایگاه راداری خود را مقابله با برنامه های "جاه طلبانه" موشکی جمهوری اسلامی اعلام کرد و امروز نیز ترکیه خواهان استقرار موشک های پتریوت در مقابل حملات احتمالی سوریه هستند. اما آیا به راستی جمهوری اسلامی ایران می خواهد به اروپا یا آمریکا حمله موشکی کند و سوریه نیز که درگیر بحرانی تمام عیار در داخل مرزهای خود است، قصد حمله به ترکیه را دارد؟

ژئوپولیتیک ترکیه و ناتو

ترکیه یک کشور اسلامی خاص با موقعیت ژئوپولیتیکی منحصر به فرد است. ترکیه تنها کشور اسلامی عضو ناتو بوده و بر دو تنگه استراتژیک "بسفر" (The Bosphorus) و داردانل (The Dardanelles) تسلط دارد. ترکیه را پل ارتباطی آسیا با اروپا می دانند که مدلی از دموکراسی اسلامی مورد پسند و "تساهل گرایی" غربی را در داخل مرزهای خود پیاده کرده است. البته این امر باعث نشده تا اتحادیه اروپا درخواست آنکارا را برای عضویت بپذیرد. ترکیه که از زمان آغاز جنگ سرد همواره یکی از متحدان کلیدی آمریکا و اعضای ناتو در خاورمیانه بوده، پایگاه نظامی "اینجرلیک" در مرکز این کشور را در اختیار واشنگتن قرار داده است.

حزب حاکم عدالت و توسعه ترکیه (AKP) که نزدیک به 10 سال است بر این کشور حکومت می کند، توانسته تا بحران های متعدد اقتصادی این کشور در دهه 80 و 90 میلادی را از خاطره ها زدوده و اقتصادی شکوفا و پررونق را در کارنامه خود به ثبت برساند.

اما در عین حال سیاست خارجی ترکیه به ویژه دو سال اخیر که گفته می شود نشات گرفته از تئوری "عثمانی گرایی نوین" است، موجب تیره شدن روابط آنکارا با اکثر کشورهای همسایه خود شده است. در این رابطه همین بس که بشار اسد یکبار نخست وزیر ترکیه را متهم کرد که خود را "خلیفه عثمانی" تصور می کند که باید برای کشورهای منطقه تعیین تکلیف کند.

روابط رو به رشد تهران- آنکارا بدلیل اختلاف نظر بر سر بحران سوریه و همچنین تبعیت ترکیه از برخی تحریم های یکجانبه آمریکا و اروپا علیه جمهوری اسلامی تیره شده و بغداد نیز بدلیل سفر "احمد داود اوغلو" وزیر خارجه ترکیه به اقلیم کردستان بدون اطلاع دولت مرکزی و همچنین میزبانی از "طارق الهاشمی" معاون تحت تعقیب رییس جمهور عراق دیدگاهی منفی درباره ترکیه پیدا کرده است. مناقشه ترکیه با ارمنستان، یونان و قبرس نیز به نظر حل نشدنی می رسد. حال میزبانی آنکارا از سیستم سپر موشکی ناتو و همچنین استقرار سیستم های پتریوت می تواند تاثیری مستقیم و منفی بر روابط ترکیه با دو همسایه خود یعنی روسیه و تاحدودی جمهوری اسلامی ایران داشته باشد.

هدف پنهان

ترکیه به خوبی می دانند که قدرت ارتش سوریه بدلیل نزدیک به 20 ماه مقابله با مخالفان مسلح حکومت و به مخالفین پیوستن تعداد زیادی از اعضای ارشدش، تحلیل رفته و توانایی ندارد عملیاتی نظامی علیه کشوری را آغاز کند که اتفاقا دومین ارتش بزرگ ناتو را در اختیار دارد.

آنکارا سال گذشته و بدنبال کشمکش های رسانه ای فراوان درباره هدف اصلی از استقرار سیستم های راداری و سپر موشکی در خاک ترکیه بارها اعلام کردند که هدف این استقرارها، جمهوری اسلامی نیست. این در حالی است که مقامات آمریکا و اروپا به همراه اسرائیل هدف از استقرار سیستم راداری را مقابله با برنامه های موشکی تهران اعلام می کردند.

حال این سوال جدی پیش می آید که اگر هدف جمهوری اسلامی ایران یا جمهوری عربی سوریه نیست، پس هدف چه کشوری است؟ آیا در منطقه منهای روسیه کشور دیگری باقی می ماند که با ناتو سر ناسازگاری داشته و مخالف گسترش آن به شرق باشد که در افغانستان عینیت کامل دارد؟ ترکیه همان گونه که همسایه ایران و سوریه است، همسایه روسیه نیز هست.

کارشناسان نظامی و مسائل ژئوپولیتیک اعتقاد دارند که اگر ناتو قصد داشته باشد یک سیستم سپر موشکی در برابر هر حمله احتمالی موشکی جمهوری اسلامی در منطقه مستقر کند، مکان آن عربستان سعودی یا یکی دیگر از کشورهای حاشیه جنوبی خلیج فارس و نه ترکیه خواهد بود. این کارشناسان می گویند هدف پنهان ناتو از استقرار سامانه های مختلف راداری و موشکی در ترکیه بیش از آنکه متوجه ایران یا سوریه باشد، روسیه را هدف گرفته است.

ترکیه نگران از حمله احتمالی سوریه به خاک این کشور با تسلیحات شیمیایی نیست، بلکه بیشتر به یک "عروسک خیمه شب بازی" در طرحی بزرگ تر از سوی ناتو می ماند. به نظر می رسد که اعضای ناتو که این روزها با بحران اقتصادی بی سابقه ای به ویژه در منطقه یورو دست و پنجه نرم می کنند، برای کشاندن روسیه به یک دور جدید از مسابقات تسلیحاتی تلاش می کنند تا شاید از این راه مانع از پیشرفت و توسعه اقتصادی مسکو شوند.

 

خبرگزاری «ریا نووستی» روسیه، 20 آذر